mobbing [email protected] 25/01/2022
Mobbing, duygusal bir saldırıdır. Bir veya birkaç kişi tarafından diğer bir kişiye düşmanca, dürüst olmayan yöntemlerle sistematik ve sürekli bir biçimde uygulanan psikolojik terördür. Çoğu zaman başarılı, dürüst fakat sahipsiz ve arkasız zannedilen kişilere, sosyal hayatta kıskanç, kişiliksiz ve zayıf karakterli kişiler tarafından uygulanan psikolojik tacizin adıdır.
Mobbingi yapanlar psikolojik olarak hasta kişilerdir. Sağlıklı bir davranışları yoktur. Eylemlerini çoğu zaman yanına aldıkları kendi gibilerle uygularlar. Kimseye güvenmeyip herkesten şüphelenen, kin besleyen, affetmeyen, herkesin kendini aldattığını düşünen kişiler. Hep karşıdan onay bekleyen bulamayınca hırçınlaşan ve karşıdakine tacizde bulunan kişiler. Kendine güveni olmayan, başkasından yardım bekleyen bunu bulamadığında saldırgan olan kişiler.
Mobbinge kimler maruz kalır. Zeki, yetenekli, yaratıcı özellikler gösteren, Başarılı ve başarıyı amaçlayan, dürüst, güvenilir, iş yerinde politik davranmayan, işlerini benimseyerek yapan, meslek etiği ilke ve kurallarına uyan kişiliğe sahip, İşini çok iyi, hatta mükemmel yapan, İlişkileri olumlu olan ve çevresinde sevilen, çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam, bunlardan ödün vermeyen, Dürüst ve güvenilir, Bağımsız ve yaratıcı, zorbanın yeteneklerinden üstün özelliklere sahip kişilikte olanlar.
Mobbing sayılacak fiillere örnekler verecek olursak şöyle sayalım. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek: Sözünüz kesilir, yaptığınız iş sürekli eleştirilir, jest ve bakışlarla ilişki kesilir, yazılı ve sözlü tehditler vs., Sosyal ilişkilere saldırı: Kimse sizinle konuşmaz, diğerlerinden ayrılmış bir işyeri verilir, çalışanların sizinle ilişkiye geçmeleri yasaklanır. İtibarınıza saldırı: Arkanızdan kötü konuşulur, asılsız söylentiler çıkarılır, kararlarınız sürekli sorgulanır, özgüveninizi olumsuz etkileyen iş yapmaya zorlanırsınız. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı: Hiçbir özel göreviniz yoktur, sürdürmeniz için anlamsız ve sahip olduğunuzdan daha az nitelik gerektiren işler verilir, işiniz sürekli değiştirilir, öz güveninizi etkileyecek şekilde işler verilir. Kişinin sağlığına doğrudan saldırı: Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanırsınız, fiziksel şiddet tehditleri yapılır, doğrudan cinsel taciz ve fiziksel zarar görürsünüz. .
Psikolojik tacizin Mobbing olarak nitelendirilebilmesi için; Kasıtlı olması, sürekli olması, sistemli olması gerekiyor. Eğer bu şekilde bir muamele uygulanıyorsa, tacize uğrayan kişi, ateş bacayı sarmadan veya daha açık bir ifade ile iş işten geçmeden zorbayı bu faaliyetinden vazgeçirici eyleme geçmelidir. Çünkü geç kalındığında telafisi mümkün olmayan zararlar söz konusu olacaktır. Eğer geç kalınırsa saldırıya uğrayan sağlığını, itibarını, işini kaybedecektir. Kurum ise işini güzel yapan sistemin olumlu bir üyesini kaybettiği için verimliliği düşecek ve hatta bu durumlara engel olunmadığı takdirde yeni mağdurlar ile firma batabilirde. Yapılan terör eylemi zorbanın yanına kâr kalmamalı. Bunun için bireysel olarak: Kişi kendine hakim olmalı. Durumu yönetime bildirmeli. Yönetim ile ilişkilerini sıkı tutmalı. Mobbingi kanıtlayacak delil toplamalı. (kayıt tutma, tutanak, tanık sağlama, mail gönderme ve alma) Psikolojik destek almalı, hukuki destek sağlamalı.
Kişi hukuka saygılı ve insanlara da haklarını düşünerek hareket eder, sosyal hayatta ve iş hayatında herkesi kendi gibi zanneder, haklarını takip etmez, duruşunu netleştirmez ise hiç yoktan zorbalara mobbing fırsatı verir. Şurası muhakkak ki haklara saygılı olacağız, ama hakkımızı koruyacağız. İnsanlara saygılı olacağız ama kendimizi salak yerine de koydurtmayacağız.
Mobbing daha çok iş hayatında görülse de aslında insanların toplu yaşadığı yerlerde, kurumlarda da görülmektedir. Mesela Askerde ast üst ilişkilerinde görülür. Askerin gün sayması, "gel teskere gel" sözünün altında askerin çok onurlu ve gurur verici askerliği mobbinge maruz kaldığı için haksız muamelelere çoğu zaman çare bulamadığı için nasıl olsa bitecek diyerek katlanması yatar. Mesela Cezaevlerinde insanın mobbinge maruz kalmaması imkansız.Yönetimin her an her zaman çözüm bulması zor. Mesela Okullarda öğretmenler arasında, öğrenciler arasında mobbingle karşılaşmak mümkün. Burada yönetim gayet demokratik yaklaşarak öğretmenlere çalışma ortamı sağlamalı, öğretmenler de öğrencilerine bir arada yaşamanın paylaşmanın saygının sevginin mümkün olacağını, herkesin hak ve ödevler yönüyle karşısındaki insanın kimsesiz dahi olsa eşit olduğu düşüncesini kazandırmak görevleridir. Mesela Üniversitelerde Eğitim elemanları arasında, eski rektörün yakınında olanlar, yeni rektörün göreve gelmesinde katkısı bulunanlar, arasında mobbing gayet olağan bir durum. Her yeni gelen alttaki öğretim elemanını nasıl ezerim diye bakıyor. Görevler sözleşme ile olduğu için sözleşme yenilenme veya yenilenmeme olgusu her an mevcut. Aslında demokratik ortam, demokrat davranış hakim olması gerekirken ama maalesef. Üstten aşağıya doğru herkes normalmiş gibi sanki mobbing teamülü gelişmiş. Özel işlerini yaptırmaya çalışan mı ararsın. Faturasını ödettiren mi istersiniz, eve gönderip annesine baktıran mı! İtiraz edince işten atmayla tehdit, psikolojik baskı ve yıpratma, hakaret, aşağılama, iftira, tez yakma, doktora engelleme vb. bir çok şey yaşanıyor. Fakat gariptir ki bütün bu olanlar üniversitenin iç dünyasında kalıyor, dışarıya pek yansımıyor. Ancak bir şekilde şahit olununca insan hayrete düşüyor, şaşırıyor. Demek ki büyük dağın büyük dumanı olurmuş deniyor.
Aslında Millet olarak kültürel değerlerimiz, devlet yapımız ve kurumsal düzenimiz, hiyerarşik işleyiş ve yaşayışımız, mobbingi barındırmaması gerekir. Burada hukuk sistemimiz, ahlâk yapımız, dini inançlarımız hayata geçirilmeli, yukarıdan aşağıya otorite ve şefkat, adalet duygusu öne çıkarılmalı ve mobbing ortamına izin verilmemeli.
Ama yine de Mobbinge maruz kalabilirsiniz. İşte o zaman dahi…
Yalnız değilsiniz. Çaresiz değilsiniz. Kendinize güvenin ve mücadele edin.
Mobbingi yapanlar psikolojik olarak hasta kişilerdir. Sağlıklı bir davranışları yoktur. Eylemlerini çoğu zaman yanına aldıkları kendi gibilerle uygularlar. Kimseye güvenmeyip herkesten şüphelenen, kin besleyen, affetmeyen, herkesin kendini aldattığını düşünen kişiler. Hep karşıdan onay bekleyen bulamayınca hırçınlaşan ve karşıdakine tacizde bulunan kişiler. Kendine güveni olmayan, başkasından yardım bekleyen bunu bulamadığında saldırgan olan kişiler.
Mobbinge kimler maruz kalır. Zeki, yetenekli, yaratıcı özellikler gösteren, Başarılı ve başarıyı amaçlayan, dürüst, güvenilir, iş yerinde politik davranmayan, işlerini benimseyerek yapan, meslek etiği ilke ve kurallarına uyan kişiliğe sahip, İşini çok iyi, hatta mükemmel yapan, İlişkileri olumlu olan ve çevresinde sevilen, çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam, bunlardan ödün vermeyen, Dürüst ve güvenilir, Bağımsız ve yaratıcı, zorbanın yeteneklerinden üstün özelliklere sahip kişilikte olanlar.
Mobbing sayılacak fiillere örnekler verecek olursak şöyle sayalım. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek: Sözünüz kesilir, yaptığınız iş sürekli eleştirilir, jest ve bakışlarla ilişki kesilir, yazılı ve sözlü tehditler vs., Sosyal ilişkilere saldırı: Kimse sizinle konuşmaz, diğerlerinden ayrılmış bir işyeri verilir, çalışanların sizinle ilişkiye geçmeleri yasaklanır. İtibarınıza saldırı: Arkanızdan kötü konuşulur, asılsız söylentiler çıkarılır, kararlarınız sürekli sorgulanır, özgüveninizi olumsuz etkileyen iş yapmaya zorlanırsınız. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı: Hiçbir özel göreviniz yoktur, sürdürmeniz için anlamsız ve sahip olduğunuzdan daha az nitelik gerektiren işler verilir, işiniz sürekli değiştirilir, öz güveninizi etkileyecek şekilde işler verilir. Kişinin sağlığına doğrudan saldırı: Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanırsınız, fiziksel şiddet tehditleri yapılır, doğrudan cinsel taciz ve fiziksel zarar görürsünüz. .
Psikolojik tacizin Mobbing olarak nitelendirilebilmesi için; Kasıtlı olması, sürekli olması, sistemli olması gerekiyor. Eğer bu şekilde bir muamele uygulanıyorsa, tacize uğrayan kişi, ateş bacayı sarmadan veya daha açık bir ifade ile iş işten geçmeden zorbayı bu faaliyetinden vazgeçirici eyleme geçmelidir. Çünkü geç kalındığında telafisi mümkün olmayan zararlar söz konusu olacaktır. Eğer geç kalınırsa saldırıya uğrayan sağlığını, itibarını, işini kaybedecektir. Kurum ise işini güzel yapan sistemin olumlu bir üyesini kaybettiği için verimliliği düşecek ve hatta bu durumlara engel olunmadığı takdirde yeni mağdurlar ile firma batabilirde. Yapılan terör eylemi zorbanın yanına kâr kalmamalı. Bunun için bireysel olarak: Kişi kendine hakim olmalı. Durumu yönetime bildirmeli. Yönetim ile ilişkilerini sıkı tutmalı. Mobbingi kanıtlayacak delil toplamalı. (kayıt tutma, tutanak, tanık sağlama, mail gönderme ve alma) Psikolojik destek almalı, hukuki destek sağlamalı.
Kişi hukuka saygılı ve insanlara da haklarını düşünerek hareket eder, sosyal hayatta ve iş hayatında herkesi kendi gibi zanneder, haklarını takip etmez, duruşunu netleştirmez ise hiç yoktan zorbalara mobbing fırsatı verir. Şurası muhakkak ki haklara saygılı olacağız, ama hakkımızı koruyacağız. İnsanlara saygılı olacağız ama kendimizi salak yerine de koydurtmayacağız.
Mobbing daha çok iş hayatında görülse de aslında insanların toplu yaşadığı yerlerde, kurumlarda da görülmektedir. Mesela Askerde ast üst ilişkilerinde görülür. Askerin gün sayması, "gel teskere gel" sözünün altında askerin çok onurlu ve gurur verici askerliği mobbinge maruz kaldığı için haksız muamelelere çoğu zaman çare bulamadığı için nasıl olsa bitecek diyerek katlanması yatar. Mesela Cezaevlerinde insanın mobbinge maruz kalmaması imkansız.Yönetimin her an her zaman çözüm bulması zor. Mesela Okullarda öğretmenler arasında, öğrenciler arasında mobbingle karşılaşmak mümkün. Burada yönetim gayet demokratik yaklaşarak öğretmenlere çalışma ortamı sağlamalı, öğretmenler de öğrencilerine bir arada yaşamanın paylaşmanın saygının sevginin mümkün olacağını, herkesin hak ve ödevler yönüyle karşısındaki insanın kimsesiz dahi olsa eşit olduğu düşüncesini kazandırmak görevleridir. Mesela Üniversitelerde Eğitim elemanları arasında, eski rektörün yakınında olanlar, yeni rektörün göreve gelmesinde katkısı bulunanlar, arasında mobbing gayet olağan bir durum. Her yeni gelen alttaki öğretim elemanını nasıl ezerim diye bakıyor. Görevler sözleşme ile olduğu için sözleşme yenilenme veya yenilenmeme olgusu her an mevcut. Aslında demokratik ortam, demokrat davranış hakim olması gerekirken ama maalesef. Üstten aşağıya doğru herkes normalmiş gibi sanki mobbing teamülü gelişmiş. Özel işlerini yaptırmaya çalışan mı ararsın. Faturasını ödettiren mi istersiniz, eve gönderip annesine baktıran mı! İtiraz edince işten atmayla tehdit, psikolojik baskı ve yıpratma, hakaret, aşağılama, iftira, tez yakma, doktora engelleme vb. bir çok şey yaşanıyor. Fakat gariptir ki bütün bu olanlar üniversitenin iç dünyasında kalıyor, dışarıya pek yansımıyor. Ancak bir şekilde şahit olununca insan hayrete düşüyor, şaşırıyor. Demek ki büyük dağın büyük dumanı olurmuş deniyor.
Aslında Millet olarak kültürel değerlerimiz, devlet yapımız ve kurumsal düzenimiz, hiyerarşik işleyiş ve yaşayışımız, mobbingi barındırmaması gerekir. Burada hukuk sistemimiz, ahlâk yapımız, dini inançlarımız hayata geçirilmeli, yukarıdan aşağıya otorite ve şefkat, adalet duygusu öne çıkarılmalı ve mobbing ortamına izin verilmemeli.
Ama yine de Mobbinge maruz kalabilirsiniz. İşte o zaman dahi…
Yalnız değilsiniz. Çaresiz değilsiniz. Kendinize güvenin ve mücadele edin.